ประวัติความเป็นมา

ความหมายและที่ตั้ง

จวนเจ้าเมืองระนอง หรือที่ชาวระนองเรียกกันว่า “ในค่าย” เป็นนิวาสสถานหรือที่พักอาศัยของเจ้าเมืองระนอง ตั้งอยู่ที่ถนนเรืองราษฎร์ ตำบลเขานิเวศน์ อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง มีเนื้อที่ประมาณ 33 ไร่เศษ ปัจจุบันได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานโดยกรมศิลปากร

ประวัติความเป็นมา

• การก่อสร้าง จวนเจ้าเมืองระนองเริ่มสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2420 โดยพระยาดำรงสุจริตมหิศรภักดี (คอซิมก๊อง) บุตรชายคนที่ 2 สร้างให้แก่พระยาดำรงสุจริตมหิศรภักดี (คอซู้เจียง) ผู้เป็นบิดา ซึ่งเป็นเจ้าเมืองระนองคนแรกและเป็นต้นตระกูล “ณ ระนอง”

• ลักษณะสถาปัตยกรรม อาคารจวนเจ้าเมืองระนองเป็นบ้านทรงจีนขนาดกะทัดรัด สร้างด้วยอิฐสอปูนสดแบบจีน โครงบนทำด้วยไม้ หลังคามุงกระเบื้อง มีกำแพงล้อมรอบสูงประมาณ 3.5 เมตร หนา 50 เซนติเมตร ความยาวโดยรอบประมาณ 954 เมตร มีช่องปืนโดยรอบ และมีประตูทางเข้าหลายทิศ

• เหตุผลในการเลือกทำเล สันนิษฐานว่าการเลือกทำเลที่ตั้งจวนเจ้าเมืองระนอง ณ จุดนี้ เนื่องจากเป็นพื้นที่สูง เหมาะสมกับการตั้งจวนเจ้าเมืองแทนที่เก่าซึ่งเป็นที่ราบลุ่มน้ำท่วมถึง

• ความสำคัญทางประวัติศาสตร์ จวนเจ้าเมืองระนองเป็นศูนย์กลางการปกครองและเป็นที่พักของครอบครัวเจ้าเมืองระนองตั้งแต่คนแรกจนถึงรุ่นหลัง ภายในมีอาคารสำคัญหลายหลัง เช่น เรือนรับรอง คลังสินค้า อาคารสิบห้าห้อง รวมถึงศาลบรรพบุรุษต้นตระกูล ณ ระนอง

• เหตุการณ์สำคัญ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) เคยเสด็จมายังจวนเจ้าเมืองระนองแห่งนี้เมื่อปี ร.ศ. 109 (พ.ศ. 2433) และทรงบรรยายลักษณะอาคารและพื้นที่ภายในไว้

สถานะปัจจุบัน

ปัจจุบันจวนเจ้าเมืองระนองยังคงเป็นบ้านพักอาศัยของลูกหลานในสกุล “ณ ระนอง” และบางส่วนได้รับการบูรณะเป็นศาลบรรพบุรุษและพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น เก็บรวบรวมสิ่งของสำคัญของตระกูลและประวัติศาสตร์เมืองระนอง

สรุปจุดเด่น

• เป็นโบราณสถานสำคัญของจังหวัดระนอง

• สะท้อนประวัติศาสตร์การตั้งถิ่นฐานและการปกครองของเมืองระนอง

• มีสถาปัตยกรรมแบบจีนผสมผสานกับวัฒนธรรมท้องถิ่น

• เป็นแหล่งเรียนรู้ประวัติศาสตร์และรากเหง้าของชาวระนอง

อ้างอิง

• การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย. “จวนเจ้าเมืองระนอง.”
ข้อมูลประวัติ ที่ตั้ง และความสำคัญของจวนเจ้าเมืองระนอง.

• สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดระนอง. “โบราณสถานและวัตถุ - กำแพงจวนเจ้าเมืองระนอง.”
ข้อมูลประวัติการก่อสร้าง สถาปัตยกรรม และการขึ้นทะเบียนโบราณสถาน.

• กรมศิลปากร. “กำแพงจวนเจ้าเมืองระนอง.”
รายละเอียดการขึ้นทะเบียนโบราณสถานและข้อมูลทางประวัติศาสตร์.

• บทความท้องถิ่นและแหล่งข้อมูลออนไลน์.
ข้อมูลเกี่ยวกับพระยาดำรงสุจริตมหิศรภักดี (คอซู้เจียง) ต้นตระกูล “ณ ระนอง” และเหตุการณ์สำคัญ เช่น การเสด็จของรัชกาลที่ 5.

• เว็บไซต์ CBT Thailand - DASTA.
ข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะอาคาร การใช้ประโยชน์พื้นที่ และศาลบรรพบุรุษ.

• หนังสือ “ย้อนรอยเมืองเก่า เล่าเรื่องเมืองระนอง ‘ฝนแปด แดดสี่’.”
ข้อมูลรายละเอียดทางสถาปัตยกรรมและประวัติศาสตร์ท้องถิ่น.

• เว็บไซต์เทศบาลเมืองระนอง.
ข้อมูลพื้นฐานและการท่องเที่ยวในพื้นที่จวนเจ้าเมืองระนอง.

• วิกิพีเดีย. “พระยาดำรงสุจริตมหิศรภักดี (คอซู้เจียง).”
ข้อมูลประวัติบุคคลสำคัญและการก่อสร้างจวนเจ้าเมืองระนอง